The historical shrub roses in urban green areas
Abstrakt
Tradycja uprawy róż sięga czasów antycznych i do dziś są one jedną z najważniejszych roślin ozdobnych. Liczne gatunki i odmiany starszego pochodzenia mają duże walory dekoracyjne, a ponadto spełniają warunki stawiane roślinom przeznaczonym do sadzenia w mieście: są bardzo odporne na warunki zimowe i rosną dobrze na własnych korzeniach; tolerują upały oraz susze; są wystarczająco odporne na choroby i szkodniki; mają zróżnicowane i nieduże wymagania glebowe; „czysto” przekwitają; mają niewielkie wymagania pielęgnacyjne sprzyjające ograniczeniu nakładów finansowych. Istotny jest ich udział w ekosystemach miejskich: gęste i kolczaste krzewy róż stanowią schronienie, a pseudoowoce pożywienie dla ptaków i małych ssaków; nektar i pyłek kwiatowy wabią owady. W Polsce nie ma tradycji stosowania róż historycznych w zieleni publicznej. Możliwy odpowiedni dobór róż historycznych o wymienionych korzystnych cechach dotyczy terenów zurbanizowanych, w tym na przydroża, do zieleńców i parków, a przede wszystkim do założeń historycznych i zabytkowych. Wiele róż z tej grupy jest zalecanych do założeń o charakterze naturalistycznym. Wśród nich są taksony odpowiednie do stosowania w nasadzeń rabatowych, grupowych, jako żywopłoty nieformowane, do kompozycji z innymi gatunkami roślin na stanowiskach słonecznych lub częściowo zacienionych.
Słowa kluczowe
krajobraz miejski; ogrodnictwo miejskie; rozarium; róże historyczne; park; ogród historyczny
Bibliografia
BACH A., FRAZIK-ADAMCZYK M. 2006: Charakterystyka zagrożeń zieleni miejskiej ze szczególnym uwzględnieniem zieleni w ciągach komunikacyjnych. Opracowanie wykonane dla Urzędu Miasta Krakowa. Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska, Kraków.
BARANOWSKI T. 2010: Wpływ zabiegów pielęgnacyjnych na zdrowotność drzew w miastach. Prog. Plant Prot. 50 (4): 1569–1574.
BOROWSKI J., FORTUNA-ANTOSZKIEWICZ B., ŁUKASZKIEWICZ J., ROSŁON-SZERYŃSKA E., SITARSKI M., SUCHOCKA M., WYSOCKI C. 2016: Standardy kształtowania zieleni Warszawy [Standards of shaping the greenery of Warsaw]. Załącznik do Ustawy z 15.12.2016 r. Rady m.st. Warszawy.
BUGAŁA W. 1991: Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. PWRiL, Warszawa.
CABRERA R.I. 2003: Demarcating salinity tolerance in greenhouse roses. Acta Hort. 609: 51–57.
CAIRNS T. 2003: Classifi cation / Horticultural classification schemes. In: A.V. Roberts, T. Debener, S. Gudin (Eds.) Encyclopedia of Rose Science. Vol. 1. Elsevier, Oxford: 117–124.
HURA T., SZEWCZYK-TARANEK B., HURA K., NOWAK K. 2017: Physiological responses of Rosa rubiginosa to saline environment. Water Air Soil Pollut. 228: # 81. doi: 10.1007/s11270-017-3263-2
KRÜSSMANN G. 1974: Rosen Rosen Rosen. Unser Wissen über die Rosen. Paul Parey, Berlin – Hamburg.
LORENC-PLUCIŃSKA G., BYCZYŃSKA A. 1997: Reakcje roślin na spaliny samochodowe. In: International Scientific Meeting Ecophysiological aspects of plants responses to stress factors. Kraków, 12–14.06.1997: 41–49.
MARANDA K., KARPOWICZ P., KOSEK M., KUCHARSKA M., MATEREK T., MLECZKO-KRÓL M., MUSIEL M., OCHNIO P., SIEDLECKI T., STANKIEWICZ E., WÓJCIKOWSKA I. 2013: Wytyczne zakładania i utrzymania zieleni przydrożnej na potrzeby Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad [Guidelines for Establishing and Maintaining Roadside Greens for the General Roads for National Roads and Motor ways]. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Warszwa.
MĘDRZYCKI P. 2007: Zmniejszanie śmiertelności młodych drzew w mieście. Przegląd Komunalny 8: 65–67.
MONDER M.J. 2004: Observations of frost resistance of cover roses in the roses collection in the Botanical Garden of the Polish Academy of the Sciences in Warsaw after frosty winter 2002/2003. Bulletin of Botanical Gardens. Museums & Collections 13: 187–198.
MONDER M.J. 2007a: Charakterystyka wzrostu i wartości dekoracyjnej wybranych odmian parkowych róż historycznych. In: XI Ogólnopolska Konferencja Szkółkarska Problemy i perspektywy produkcji szkółkarskiej roślin ozdobnych. Skierniewice, 20–21.02.2007: 31–40.
MONDER M.J. 2007b: Zasoby genowe i ocena wybranych odmian róż historycznych w kolekcji Ogrodu Botanicznego CZRB PAN. ZPPNR 517 (2): 487–494.
MONDER M.J. 2008: Ocena wzrostu i kwitnienia 10 wybranych odmian róż z grupy okrywowych. ZPPNR 25: 261–269.
MONDER M.J. 2011: Evaluation of growth and flowering of cultivars derived from the Pimpinellifolia (Rosa pimpinellifolia L.) growing in the collection of rose cultivars in the Botanical Garden of the Polish Academy of Sciences in Powsin. J. Fruit Ornam. Plant Res. 19 (1): 195–207.
MONDER M.J. 2012a: Evaluation of growth and flowering of cultivars derived from the Rugosa (Rosa rugosa Thunb.) growing in the National Collection of Rose Cultivars in the Polish Academy of Sciences Botanical Garden in Powsin. Part I. The historical cultivars. Acta Agrobot. 65 (2): 109–116.
MONDER M.J. 2012b: Evaluation of growth and flowering of cultivars derived from the Rugosa (Rosa rugosa Thunb.) growing in the National Collection of Rose Cultivars in the Polish Academy of Sciences Botanical Garden in Powsin. Part II. The modern cultivars. Acta Agrobot. 65 (2): 107–124.
MONDER M.J. 2012c: Evaluation of Growth and Flowering of 15 Modern Ground Cover Cultivars of Roses Growing in the Collection of Rose Cultivars in the Polish Academy of Science’s Botanical Garden in Powsin. Acta Hortic 953: 8590.
MONDER M.J. 2014: Evaluation of growth and flowering of historical cultivars of the Rosa gallica L. growing in the National Collection of Rose Cultivars in the Polish Academy of Science Botanical Garden in Powsin. Acta Agrobot. 67: 39–52.
NIU G., RODRIGUEZ D.S., AGUINIGA L. 2008: Effect of saline water irrigation on growth and physiological responses of three rose rootstocks. HortSci 43 (5): # 1479.
NIU G., CABRERA R.I. 2010: Growth and physiological responses of landscape plants to Saline Water Irrigation: A Review. HortSci 45 (11): 1605–1609.
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska 2016: Ogrodnictwo wobec roślin inwazyjnych obcego pochodzenia – kodeks dobrych praktyk [Horticulture against invasive plants of foreign origin a code of good practice]. Warszawa. Retrieved from: http://www.gdos.gov.pl/files/aktualnosci/31085/Kodeks_Dobrych_Praktyk_Ogrodnictwo_wobec_roslin_inwazyjnych_obcego_pochodzenia_www_2016_08_12_news_image.pdf.
PÉCRIX Y., RALLO G., FOLZER H., CIGNA M., GUBIN S., Le BRIS M. 2011: Polyploidization mechanisms: temperature environment can induce diploid gamete formation in Rosa sp. J. Exp. Bot. 62 (10): 3587–3597.
POPEK R. 2002: Róże dziko rosnące Polski. Klucz – atlas. Plantpress, Kraków.
SHARMA M., KAUL K., KAUR N., SINGH M., DHAYANI D., AHUJA P.S. 2013: Rose: Improvement for Crop Productivity. In: N. Tuteja, S.S. Gill, R. Tuteja (Eds.) Improving Crop Productivity in Sustainable Agriculture. Wiley-VCH: 485–506.
SZCZEPANOWSKA H.B. 2008: Drzewa w otoczeniu ulic – problemy inżynieryjne, społeczne, ekonomiczne oraz bezpieczeństwa. Człowiek i Środowisko 35: 19–34.
WAHOME P.K., JESCH H.H., PINKER I. 2001: Effect of sodium chloride stress, decreases malondialdehyde content and affects petal color of salt stressed cut rose (Rosa ×hybrida L.) ‘Hot Lady’. Afr. J. Biotechnol. 8: 1502–1508.
WANG T., TONG Z., MA N., GAO J. 2009: Isolation and expression analysis of Rh-DREB1s gene in cut roses (Rosa hybrida) under ethylene treatment and water deficit stress. Acta Hortic. Sinica 36 (1): 65–72.
WILSON J.W. 1981: Analysis of light interception by single plants. Ann. Bot. 48: 501–505.
WIZNER K. 1970: Róże w ogródku. PWRiL, Warszawa.
WROCHNA M., MALECKA-PRZYBYSZ M., GAWROŃSKA H. 2010: Effect of road de-icing salt with anti corrosion agents on selected plant species. Acta Sci. Pol. Hortorum Cultus 9 (4): 171–182.
Polish Academy of Science Botanical Garden – Center for Biological Diversity Conservation in Powsin Polska
https://orcid.org/0000-0003-4775-5980
