English
Abstrakt
Od czasów XVIII-wiecznej rewolucji przemysłowej populacja ludzka szybko rośnie (około 7,5 miliarda ludzi w 2017 roku), głęboko zmienia wszystkie ekosystemy Ziemi i w coraz większym stopniu koncentruje się w miastach (54% w 2014 roku), tworząc rozległe tereny metropolitarne. Tak duże liczby wymuszają szybkie zmiany metabolizmu biosfery, wynikające z wylesienia, uszczuplenia naturalnych zasobów, zanieczyszczenia, globalnego ocieplenia, pustynnienia, niekontrolowanej zabudowy i utraty różnorodności biologicznej. Rezultaty badań pokazują ogromne obszary ogołoconych, nudnych i ubogich krajobrazów, niezdolnych do wyżywienia swoich populacji, zmuszających je do migracji, do głodowania lub walki. Środki konserwacji koncentrowały się na odległych lub mniej zaludnionych obszarach, szczególnie tych, które zachowały bardzo wysoką jakość przyrodniczą, wiele walorów estetycznych, ważne gatunki dzikich zwierząt lub przedprzemysłowy wiejski charakter. Kilka strategii restauracji zostało wdrożonych, szczególnie w krajach rozwiniętych, aby ratować zdegradowane krajobrazy. To doprowadziło do powstania różnej skali „zielonych” struktur, takich jak: rezerwaty przyrody, pasy zieleni, zielone korytarze, błękitna i zielona infrastruktura, miejsca i krajobrazy dziedzictwa kulturowego oraz miejskie tereny zieleni. Współczesne przepływy ludności doprowadziły do przemieszczenia gatunków przez oceany i kontynenty, zwiększając nagłą kolonizację i natychmiastową zmianę lokalnych ekosystemów, które dawniej ewoluowały przez długi czas. Ostatnio niektóre z tych asamblaży gatunków zyskały określenie nowych ekosystemów: powstałe w wyniku działalności człowieka, samowystarczalne asamblaże „egzotycznych” i rodzimych gatunków w szczególnych biofizycznych kontekstach, z tendencją do dominacji i przewagi „egzotyki” nad lokalnymi gatunkami. Te nowe ekosystemy pozornie nie są podobne do naturalnego środowiska i stają się dominującymi habitatami na Ziemi. Te istotne kwestie wymagają świeżego spojrzenia dla wypracowania łącznego i systemowego podejścia do konserwacji długo ewoluujących naturalnych ekosystemów, zrównoważonego rozwoju ekosystemów zależnych od człowieka i integracji nowych ekosystemów ze starymi. Zaangażowanie każdego jest cenne, aby dzielić się pomysłami i działaniami integrującymi zmianę, a także gwarantującymi bardzo dużą różnorodność biologiczną, dostępność zasobów naturalnych i terenów przyrodniczych w przyszłości. Nasza globalna świadomość powinna aktywować programy i praktykę w zakresie planowania miejscowego, projektowania i zarządzania, aby sprawdzić wiedzę, stawić czoło biedzie oraz poprawić jakość i godność życia. To kwestia życia lub śmierci a...
ŻYCIE JEST WAŻNE!
Słowa kluczowe
przeludnienie; nowe ekosystemy; nowe krajobrazy; globalna świadomość; lokalne działanie
Bibliografia
AHERN J. 2016: Novel Urban Ecosystems: Concepts, Definitions and a Strategy to Support Urban Sustainability and Resilience. Landsc. Arch. Front. 4 (1): 10–21.
BRATMAN G.N., DAILY G.C., LEVY B.J., GROSS J.J. 2015: The benefits of nature experience: Improved affect and cognition. Landsc. Urban Plan. 138: 41–50.
Bulletin of the Atomic Scientists 2017: It is two and a half minutes to midnight. 2017 Doomsday Clock Statement. Retrieved from: https://thebulletin.org/sites/default/files/Final%202017%20Clock%20Statement.pdf.
CHOMSKY N. 2017: Racing to the Precipice: Global Climate, Political Climate. Starr Forum of the MIT Center for International Studies. Retrieved from: https://www.youtube.com/watch?v=TK0R_06zOOY&t=2796s.
COLLÉONY A., PRÉVOT A., JALME M.S., CLAYTON S. 2017: What kind of landscape management can counteract the extinction of experience? Landsc. Urban Plan. 159: 23–31. doi: 10.1016/j.landurbplan.2016.11.010
COLLIER M.J., DEVITT C. 2016: Novel ecosystems: Challenges and opportunities for the Anthropocene. The Anthropocene Review 3 (3): 231–242.
Del TREDICI P. 2007: The Role of Horticulture in a Changing World. In: M. Conan, W.J. Kress (Eds.) Botanical Progress, Horticultural Innovation, and Cultural Changes. Dumbarton Oaks, Washington, DC: 259–264.
Del TREDICI P. 2014: The Flora of the Future. Places Journal. https://doi.org/10.22269/140417
DONIHUE C.M., LAMBERT M.R. 2015: Adaptive evolution in urban ecosystems. AMBIO 44: 194–203.
ELLIS E.C. 2011: Anthropogenic transformation of the terrestrial biosphere. Phil. Trans. R. Soc. A 369: 1010–1035. doi: 10.1098/rsta.2010.0331
ELLIS E.C. 2015: Ecology in an anthropogenic biosphere. Ecol. Monogr. 85 (3): 287–331. doi: 10.1890/14-2274.1
ELLIS E.C., HAFF P.K. 2009: Earth science in the Anthropocene: new epoch, new paradigm, new responsibilities. EOS Transact. 90: 473.
FARINHA-MARQUES P., FERNANDES C., GUILHERME F. 2016: Experimental Design and Maintenance of FCUP “Wild Garden”: Researching and Learning Urban Nature. In: P. Bauer, M. Collender, L.K. Jakob, M., Bonnelame, P. Petschek, D. Siegrist, C. Tschumi (Eds.) Bridging the Gap. Peer reviewed proceedings of European Council of Landscape Architecture Schools 2016 Conference, HRS Hochshule fur Technick, Rapperswil, 11– –14.09.2016.HSR Hochschule fur Technik Rapperswil, Rapperswil: 465–468.
GRIMM N.B., FAETH S.H., GOLUBIEWSKI N.E., REDMAN C.L., WU J.G., BAI X.M., BRIGGS J.M. 2008: Global change and the ecology of cities. Science 319 (5864): 756–760. doi: 10.1126/science.1150195
KAPLAN S. 1995: The restorative benefits of nature: Toward an integrative framework. J. Environ. Psych. 15 (3): 169–182.
KOWARIK I. 2011: Novel urban ecosystems, biodiversity, and conservation. Environ. Pollut. 159: 1974–1983.
KÜHN I., BRANDL R., KLOTZ S. 2004: The flora of German cities is naturally species rich. Evolut. Ecol. Res. 6: 749–764.
KUO F.E. 2003: The role of arboriculture in a healthy social ecology. J. Arboricult. 29: 148–155.
LOUV R. 2010: Do Our Kids Have Nature- -Deficit Disorder? Health Learn. 67 (4): 24–30.
Millennium Ecosystem Assessment 2005: Ecosystems and Human Well-being. A Framework for Assessment. Island Press, Washington, DC.
MILLER J.R., HOBBS R.J. 2002: Conservation where people live and work. Conserv. Biol. 16 (2): 330–337. http://dx.doi.org/10.1046/j.1523-1739.2002.00420.x
SOGA M., GASTON K.J. 2016: Extinction of experience: The loss of human-nature interactions. Front. Ecol. Environ. 14 (2): 94–101. http://dx.doi.org/10.1002/fee.1225
United Nations Population Division 2016. The World’s Cities in 2016.
VELARDE M.D., FRY G., TVEIT M. 2007: Health effects of viewing landscapes – Landscape types in environmental psychology. Urban Forestry & Urban Greening 6: 199–212. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2007.07.001
Faculty of Sciences, University of Porto Portugalia
https://orcid.org/0000-0003-4454-7553
Faculty of Sciences, University of Porto Portugalia
https://orcid.org/0000-0001-6012-2729
Faculty of Sciences, University of Porto Portugalia
https://orcid.org/0000-0003-3842-7133
