The phenomenon of sacred places based on the case study of Sanctuary of Our Lady of Consolation in Czerwińsk, Poland
Abstrakt
The phenomenon of sacred places based on the case study of Sanctuary of Our Lady of Consolation in Czerwińsk, Poland. Sanctuaries are places with special atmosphere. From the observer’s point of view sometimes it is difficult to determine or identify what their uniqueness is made up of and what it consists of. What causes spiritual experience of the space, not only for believers, pilgrims, but also tourists? These are probably the tangible and intangible values most often indicated by landscape researchers. They mainly focus on objects, remarkable interior design of holy places, some historical events, their holiness, the combination of the sacred with the profane – it all adds up and creates the atmosphere constituting their specificity as holy places. However, when observing their mode of action, one important issue is intricacy of the functions they perform, which affects properties of individual objects. The idea and purpose of this article is to present the results of research on the phenomenon of the sacred place of the Sanctuary of Our Lady of Consolation in Czerwińsk referring to other sites of a similar nature. To achieve this, the research was carried out in six selected Marian shrines in three voivodeships: Warmińsko-Mazurskie, Mazowieckie and Podlaskie. We applied a number of methods appropriate to landscape architecture on the spatial and sacred composition of objects, the place context, function, symbolism, colours and meaning. According to the selected criteria, a list of objects was made. Some special observations of the Czerwińsk sanctuary were made to determine its specificity. The user of the site and its activity, history rich in events, local conditions and setting the site in the landscape all turned out to be of key importance for the place. By indicating the features and values of the sanctuary in Czerwińsk our goal is to awaken the potential dormant in the landscape, which requires special care and memory.
Bibliografia
BOGDANOWSKI J. 1976: Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu. Wydawnictwo im. Ossolińskich, Kraków–Wrocław.
CHMIELEWSKI T.J. 2012: Systemy krajobrazowe: struktura – funkcjonowanie – planowanie. Wydawnictwo PWN, Warszawa.
DĄBROWSKA-BUDZIŁO K. 2001: Wartości niematerialne krajobrazu kulturowego. In: U. Myga-Piątek (Ed.), Krajobraz kulturowy – idee, problemy, wyzwania. Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec: 24–29.
DĄBROWSKA-BUDZIŁO K. 2011: Genius loci, jako potencjalne źródło inspiracji dla kształtowania krajobrazu. Prace Kom. Krajobr. Kultur. PTG 15: 228–232.
DŁUGOZIMA A. 2014: Miejsce i rola cmentarzy w budowaniu krajobrazu sakralnego wsi, na przykładzie Bieszczadów i Warmii. Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. 10 (1): 5–19.
EMMONS R. 2000: Is spirituality an intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern. Int. J. Psychol. Rel. 10: 3–26.
GUTOWSKA K. 2000: O doskonałości artystycznej oraz trwałości i nietrwałości obiektów materialnych stanowiących kulturowe dziedzictwo. In: K. Gutowska (Ed.), Problemy zarządzania dziedzictwem kulturowym. Res Publica Multiethnica, Warszawa: 38–53.
HODOR K., ŁAKOMY K. 2016: Sacrum krajobrazu, estetyzacja przestrzeni miejskiej. Przestrzeń i Forma 26: 228–232.
KAPAŁA M. 2017: Duchowość jako niedoceniany aspekt psyche. Propozycja nowego ujęcia duchowości w psychologii – kategoria wrażliwości duchowej. Ann. UMCS, Sect. J. Paedag.-Psychol. 30 (1): 7–37.
KOSIACKA-BECK E., SZAREJKO-WOROBIEJ D. 2019: Teoria a doświadczenie fenomenu krajobrazu. Kwart. Nauk. Uczel. Vistula 1 (59): 85–97.
KOPALIŃSKI W. 1989: Słownik wyrazów obcych. PWN, Warszawa.
KOPALIŃSKI W. 1990: Słownik symboli. Wiedza Powszechna, Warszawa.
KRÓLIKOWSKI J.T. 2006: Interpretacje krajobrazów. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
KRÓLIKOWSKI J.T. 2011: Chrześcijańska interpretacja ducha miejsca. Prace Kom. Krajobr. Kultur. PTG 15: 29–37.
ŁUCZAK A. 2000: Istota tożsamości miasta. Samorz. Teryt. 10: 1–50.
MASTALERZ Ł. 2018: Słowo do salezjańskich gospodarzy. In: R. Lolo (Ed.), Czerwińsk nad Wisłą: historia, rozwój, wyzwania. Wydawnictwa Salezjańskie, Czerwińsk–Warszawa.
MANDUROWICZ M. 2002: Sfera sacrum w przestrzeni miejskiej Warszawy. Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
MROCZKO T. 1972: Czerwińsk romański. Wydawnictwo Auriga, Warszawa.
MYGA-PIĄTEK U. 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne. Uniwersytet Śląski, Katowice.
MYCZKOWSKI Z. 2003: Krajobraz wyrazem tożsamości w wybranych obszarach chronionych w Polsce. Monografie Politechniki Krakowskiej. Architektura 285. Politechnika Krakowska, Kraków.
MYCZKOWSKI Z. 2009: Tożsamość miejsca w krajobrazie. In: B. Gutkowski (Ed.), Fenomen Genius Loci tożsamość miejsca w kontekście historycznym i współczesnym. Muzeum Pałac w Wilanowie, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warszawa: 153–162.
NOHL W. 2001: Sustainable landscape use and aesthetic perception – preliminary reflection on future landscape aesthetic. Landsc. Urban Plan. 54 (4): 223–237.
NORBERG-SCHULZ C. 1980: Genius loci. Toward phenomenology of architecture. Rizzoli, London.
NOWIŃSKI J. 2013: 400 lat obecności cudownego obrazu Matki Bożej Pocieszenia (Matki Bożej Czerwińskiej) na Jasnej Górze w Czerwińsku. Seminare. Poszukiwania naukowe 33: 319–338.
RUTKOWSKA K. 1985: Galeria uczuć. Duchowy wymiar miasta. Architektura 6: 62.
RYKAŁA E. 2011: Dotknięcie niewidzialnego. Arché 1: 4–9.
RYKAŁA E. 2018: Wzorce przestrzenne w krajobrazie miasta na przykładzie placów rynkowych północnego Mazowsza. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Warszawa [doctorial thesis manuscript].
SOŁJAN I. 2012: Sanktuaria i ich rola w organizacji przestrzeni miast na przykładzie największych europejskich ośrodków katolickich. IGiGP UJ, Kraków.
SOWIŃSKA B., OLEŚ A., CHMIELEWSKI T.J. 2007: Analiza kompozycji krajobrazowej i wytyczne do rewaloryzacji zespołu źródliskowo-sakralnego w Trzęsinach na Roztoczu Zachodnim. Przyroda i Miasto 10: 248–258.
SOWIŃSKA B., SOSZYŃSKI D. 2012: Od zapomnienia do przekształcenia czyli o różnorodności krajobrazów sakralnych Roztocza. Prace Kom. Krajobr. Kultur. PTG 17: 184–197.
WEJCHERT K. 1974: Elementy kompozycji urbanistycznej. Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
WOJCIECHOWSKI K.H. 1986: Problemy percepcji i oceny estetycznej krajobrazu. Wydawnictwo UMCS, Lublin [PhD thesis typescript].
ZACHARIASZ A. 2011: Krajobrazy pamięci wyrazem tożsamości miejsca. Prace Kom. Krajobr. Kultur. PTG 15: 310–326.
ZOHAR D., MARSHALL I. 2001: Inteligencja duchowa. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Instytut Inżynierii Środowiska Katedra Sztuki Krajobrazu Polska
https://orcid.org/0000-0002-1696-0415
