Application of PiCUS® Sonic Tomograph 3 in studies on the cultural heritage of the Lublin region – restoration of the Eastern Orthodox church of the Dormition of the Blessed Virgin Mary in Uhrusk
Abstrakt
Uhrusk jest to niewielka miejscowość położona w województwie lubelskim. Świątynia usytuowana jest na obrzeżach wsi, na niskim wzniesieniu, na którym w średniowieczu znajdował się gród założony przez Daniela Halickiego. Cerkiew istniała tu przed 1220 rokiem i przez pierwsze dekady funkcjonowania miała status soboru. Budynek obecnie funkcjonującej cerkwi został wzniesiony w 1849 roku jako świątynia greckokatolicka, z fundacji właścicielki miejscowych dóbr Laury Kirsztejnowej. W 1915 roku cerkiew została porzucona, gdy prawosławni mieszkańcy Uhruska udali się na wygnanie. W latach 1920–1927 była remontowana w związku ze znacznymi stratami, jakie poniosła w czasie pierwszej wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej. Obiekt był ponownie czynny w latach 1920–1947, gdy został zamknięty po wywózkach prawosławnych Ukraińców w ramach akcji „Wisła”. Pod koniec lat pięćdziesiątych cerkiew przywrócono do użytku liturgicznego jako filię parafii we Włodawie. Styl budowli określa się jako klasycystyczno-bizantyjski z elementami neoromańskimi i neogotyckimi. W 2017 roku z inicjatywy lubelskiej Fundacji Dialog rozpoczęto remont generalny świątyni i jej otoczenia. Badania prowadzono w latach 2016–2017. Istotne w inwentaryzacji dendrologicznej było zastosowanie specjalistycznej aparatury diagnostycznej – PiCUS® Sonic Tomograph 3. Łącznie na terenie opracowania zinwentaryzowano 11 drzew w różnym wieku i stanie zdrowotnym. Na podstawie zebranego materiału przedstawiono kierunki rewaloryzacji otoczenia cerkwi.
Słowa kluczowe
tomografia dźwiękowa; PiCUS® Sonic Tomograph 3; Uhrusk; cerkiew
Bibliografia
BALDOCK J. 1994: Symbolika chrześcijańska [Christian symbolism]. Rebis, Poznań.
BRAZEE N.J., MARRA R., GÖCKE L., Van WASSENAER P. 2011: Non-destructive assessment of internal decay in three hardwood species of northeastern North America Rusing sonic and electrical impedance tomography. Forestry 84 (1): 33–39.
BRYKOWSKI R., SMULIKOWSKA E. (Eds.) 1975: Katalog zabytków sztuki w Polsce. Województwo lubelskie, powiat włodawski [Catalog of art monuments in Poland. Lublin voivodship, Włodawa poviat]. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
CHOMICZ E. 2007: Bezinwazyjne metody wykrywania defektów wewnątrz pni drzew stojących (Tomograf PiCUS® Sonic i PiCUS® Treetronic) [Non-invasive methods for detecting defects inside standing tree trunks (Tomograf PiCUS® Sonic and PiCUS® Treetronic)]. Leś. Pr. Bad. 3: 117–121.
CHOMICZ E. 2010: Bezinwazyjne diagnozowanie kondycji drzew zabytkowych z zastosowaniem tomografów PiCUS® [Non-invasive diagnosis of the condition of historic trees using tomographs PiCUS®]. Kurier Konserwatorski 8: 29–32.
CYNALEWSKA-KUCZMA P. 2004: Architektura cerkiewna Królestwa Polskiego narzędziem integracji z Imperium Rosyjskim [Church architecture of the Kingdom of Poland as a tool of integration with the Russian Empire]. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
GÖCKE L., RUST S., WEIHS U., GÜNTHER T., RÜCKER C. 2007: Combining Sonic and Electrical Impedance Tomography for the Nondestructive Testing of Trees. In: Proceedings of the 15th International Symposium on Nondestructive Testing of Wood. 10-12.09.2007 Duluth, Minnesota: 31–42.
HAYES E. 2002: Tree Risk Assessment & Tree Mechanics. Arborist News 6 (11): 33–39.
KANE B., RYAN D., BLONIARZ D.V. 2001: Comparing formula that assess strength lossdue to decay in trees. J. Arboric. 27 (2): 78–87.
KECZYŃSKI E., KECZYŃSKA A. 1999: Drewniane cerkwie białostocczyzny [Wooden churches of Białystok region]. Związek Białoruski w RP, Białystok – Białowieża.
KĘPKOWICZ A., GAWRYLUK A. 2009: Zieleń w otoczeniu współczesnej cerkwi, koncepcja projektowa w Bielsku Podlaskim [Greenery in the surroundings of a modern church, design concept in Bielsk Podlaski]. Architektura Krajobrazu 1: 54–58.
KUJAWSKA M., ŁUCZAJ Ł. 2016: Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych [Plants in folk beliefs and customs]. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław.
MATTHECK C., BETHGE K., WEBER K. 2015: The body language of trees. In: Encyclopedia of Visual Tree Assessment. Karlsruhe Institute of Technology – Campus North, Karlsruhe: 404–405.
MIRONOWICZ A. 2011: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku [The Turin-Pinsk bishopric in the 11th–16th centuries]. Trans Humana, Białystok.
MISIAK T. 2010: Magiczne drzewa w dziejach, legendach i środowisku nad środkowym Sanem [Magic trees in history, legends and the environment above central San]. Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, Rzeszów.
MYDŁOWSKA A. 2014: Ochrona zieleni w procesie inwestycyjnym z uwzględnieniem wiedzy dendrologicznej. Załącznik do materiałów szkoleniowych pt. Wizualna diagnoza drzew zagrażających bezpieczeństwu – metody i sposoby usprawniające kontrolę drzewostanu miejskiego [Greenery protection in the investment process, taking into account dendrological knowledge. Annex to the training materials Visual diagnosis of trees threatening security – methods and methods to improve the control of urban stands]. Dendros, 20–21.11.2014 Poznań.
PELICA G.J. 2009: Dzieje parafii Zaśnięcia Matki Bożej w Uhrusku [History of the Dormition of the Mother of God parish in Uhrusk]. Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego 2 (231).
SENETA W., DOLATOWSKI J. 2012: Dendrologia [Dendrology]. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
SUCHOCKA M. 2012: Zalety i ograniczenia stosowania wizualnej metody oceny drzew (VTA) jako odpowiedź na problemy związane z zagrożeniami powodowanymi przez drzewa miejskie [Advantages and limitations of Visual Tree Assessment (VTA) method application as a response to the hazard related problems caused by trees]. Człowiek i Środowisko 36 (1–2): 97–110.
SZARY A. 2015: Bieszczadzkie motywy roślinne. Między światem żywych a krainą umarłych [Bieszczady floral motifs. Between the world of the living and the land of the dead]. Carpathia, Rzeszów.
SZCZEPANOWSKA H., OLIZAR J., BOROWSKI J., SITARSKI M., SUCHOCKA M., SZADKOWSKA E. 2010: Synteza pracy opracowanie nowej metody określania wartości drzew wraz ze współczynnikami różnicującymi oraz merytorycznym uzasadnieniem metody i zasadnością jej wprowadzenia do obiegu prawnego [Work synthesis, developing a new method for determining the value of trees together with differentiating factors and substantive justification for the method and the legitimacy of its introduction into legal circulation]. IGPiM, Warszawa.
SZCZEŚNIAK K. 2013: Świat roślin światem ludzi na pograniczu wschodniej i zachodniej Słowiańszczyzny [The world of plants – the world of people on the border between Eastern and Western Slavic]. Wydawnictwo UG, Gdańsk.
UŚCINOWICZ J. 1997: Symbol, archetyp, struktura, hermeneutyka tradycji w architekturze świątyni ortodoksyjnej [Symbol, archetype, structure, hermeneutics of tradition in the architecture of the Orthodox temple]. Wydawnictwo PB, Białystok.
WYSOCKI J. 2011: Ukraińcy na Lubelszczyźnie w latach 1944–1956 [Ukrainians in the Lublin region in 1944–1956]. Instytut Pamięci Narodowej, Lublin.
Faculty of Horticulture and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin Polska
